Spel(en) in relatie tot de cognitieve functies, executieve functies en metacognitie [bron titel] Onder andere dr. Christine Hessels-Schlatter geeft aan dat het mogelijk is via spelmateriaal o.a. (meta)cognitieve, executieve en sociale vaardigheden bij kinderen/pubers te ontwikkelen. Spelmateriaal biedt hiertoe een toegankelijke en betekenisvolle ingang. Bijkomend voordeel is dat kinderen en jongeren de vaardigheden die ze leren tijdens spel ook kunnen toepassen op veel andere terreinen w.o. het onderwijs (metacognitie en transfer). In deze training worden zowel kinderen met leer- en/of gedragsproblemen bedoeld als verstandelijke en lichamelijke beperkten.
Vragen die onder meer aan de orde komen bij de eerste invalshoek:
Welke spelvormen treffen we aan bij kinderen/pubers met een beperking of een ontwikkelingsachterstand?
- Hoe kunnen we deze spelvormen verder ontwikkelen ten behoeve van specifieke andere (cognitieve-, executieve-, sociale- en gedrags-) vaardigheden?
- Bemoeilijkt een bepaalde beperking de spontane ontwikkeling van specifieke spelvormen?
- Als een kind met een beperking minder of op een veel lager niveau speelt, dan gezien zijn verdere ontwikkeling verwacht zou mogen worden, kunnen die spelvaardigheden dan geoefend worden?
- En als die spelvaardigheden geoefend kunnen worden, kan het kind dan ook kan profiteren van de positieve ontwikkelingsmogelijkheden die meer ontplooid spel biedt?
Vragen die onder meer aan de orde komen bij de tweede invalshoek:
Welk spelmateriaal is geschikt en hoe kunnen cognitieve spelsessies ingericht worden?
- Welk spelmateriaal/games kunnen we inzetten om de cognitieve en executieve functies van kinderen/pubers te ontwikkelen t.b.v. schoolse vaardigheden?
- Waar doet het spelmateriaal cognitief en sociaal een beroep op en sluit dit aan bij het kind/puber?
- Hoe brengen we via spel het metacognitieve proces opgang (transfer), zodat de tijdens het spel geleerde vaardigheden op een veelheid van terreinen w.o. onderwijs toegepast kan worden?
- Wat kan spel(en) betekenen voor de kinderen/pubers met een concentratie en/of gedragsprobleem?
Doel van de training
Het inzicht in hoe jeugdigen met en zonder beperkingen spelen en op welke manier ze hierbij begeleid kunnen worden vergroten. Enerzijds wordt een overzicht van de verschillende theoretische invalshoeken omtrent spel(en) besproken. Anderzijds worden praktische handvatten en tips gegeven. Handvatten en tips met betrekking tot het spelen met een kind/puber, het kiezen van passend spel bij een bepaald ontwikkelingsniveau en het analyseren van spel ten behoeve van het stimuleren van de (meta)cognitieve vaardigheden.
Ook wordt stevig geïnvesteerd in het overstijgen (transfer) van het geleerde en de toepasbaarheid in andere situaties. Dit alles, zodat begeleiders hun (spel)interventies zo adequaat mogelijk kunnen laten aansluiten bij de ontwikkelbehoefte van het kind/de jongere
Als er in deze training gesproken wordt over de begeleider of de begeleiders van het kind, dan worden hiermee zowel ouders, opvoeders als professionals (onder andere leerkrachten) bedoeld.
Relatie met Mediërend Leren In de training worden de volgende vragen beantwoordt:
Gebruik je spel in plaats van ontwikkelmateriaal, waarom?
- Welk spel, spelen of game kies je dan?
- Hoe analyseer je het spelmateriaal t.b.v. de ontwikkeling van het kind/de jongere?
- Welke mediërende interactie past het beste bij het kind/de jongere en het spel?
- Welke cognitieve functie(s) en/of executieve functie(s) kan ik m.b.v. een bepaald spel worden geoefend?
- Welke resultaten zie je, welke parameters cq evaluatieparameters hanteer je?
- Hoe hou je de groei van de cognitieve, emotionele en sociale ontwikkeling bij?
Voor wie?
Deze training is zowel bedoeld voor ouders als voor professionals (RT-ers, docenten, spelbegeleiders, kwaliteitscoördinatoren, IB-ers, pedagogische medewerkers, klassenassistenten, lerarenbegeleiders, pedagogische thuisbegeleiders etc.).
Doel van de training
Het inzicht in hoe jeugdigen met en zonder beperkingen spelen en op welke manier ze hierbij begeleid kunnen worden vergroten. Enerzijds wordt een overzicht van de verschillende theoretische invalshoeken omtrent spel(en) besproken. Anderzijds worden praktische handvatten en tips gegeven. Handvatten en tips met betrekking tot het spelen met een kind/puber, het kiezen van passend spel bij een bepaald ontwikkelingsniveau en het analyseren van spel ten behoeve van het stimuleren van de (meta)cognitieve vaardigheden. Ook wordt stevig geïnvesteerd in het overstijgen (transfer) van het geleerde en de toepasbaarheid in andere situaties.
Overzicht thema’s per dag in overleg wordt dit maatwerk
Dag 1
- Kennismaken en bespreken van de wederzijdse verwachtingen van de training
- Bespreken van het programma en de reader
- Wat verstaan we onder spel?
- Welk speelgoed, game of spel vond je leuk en vind je nu leuk? Wat vonden wij leuk aan spel?
Theorie:
- Opmerkingen over spel, waarom maken we ons er zo druk als kinderen niet spelen, te veel gamen/spelen of door te veel spelen niet meer leren?
- Definitie van spel en spel bevordert …………
- Enkele theoretici over spelontwikkeling w.o. Piaget, Vygotsky en Goorhuis
- Uitgangspunten van de spelontwikkeling
- Problemen bij de spelontwikkeling van kinderen met leer- en gedragsproblemen en bij meervoudig gehandicapten
- Belemmeringen bij spelontwikkeling van pubers en kinderen
- Begeleiders/ouders en de vicieuze cirkel van het veel of weinig spelen
- Spel voor speciale kinderen
- Spelontwikkeling in de 4 spelcategorieën van Hellendoorn
- Bespreken van de Spel Ontwikkelingsschaal (SOS)
- Speelgoed bekijken op basis van de SOS
- Orden het materiaal op de Spel Ontwikkelingsschaal (SOS)
- Uitleggen wat je met het materiaal zou willen doen met wie
- Breidt de lijst zelf uit met materiaal uit je lokaal of van thuis
- Geef eens aan hoe je het kind/puber wilt begeleiden met het speelgoed
- Waar ga je op letten als je observeert?
Huiswerk:
- Video van 1 kind/puber apart
- Beschrijf de handelingen (concreet)
- Geef vooraf de verwachtingen
- Maak een spelanalyse m.b.v. de SOS
- Geef je conclusies na de analyse
- Paper maken m.b.t. de toepasbaarheid van spel in de eigen werksituatie
- Lezen de reader geheel
- Neem een spel mee waar je met je cliënt/kind werkt/speelt
- Neem kopieën mee van interessante artikelen over spel(en)
- Motivatie voor spel
- Wanneer gebruik je spel in plaats van ontwikkelingsmateriaal/remedieringsmateriaal?
- Welk spel of spelen kies je? motiveer waarom je dit belangrijk vindt voor je leerlingen/cliënten
- Hoe analyseer je het spel materiaal, welke hulpmiddelen, waar let je op, wat is bepalend?
- Welke resultaten zie je, welke parameters cq evaluatieparameters hanteer je om te controleren of je doel(en) behaald zijn?
- Hoe hou je de ontwikkeling bij, welke manier van verslaglegging en waar bestaat het uit?
- Vragen m.b.t. je eigen spel (plus wat we ermee doen in de training)
- Welk spel heb je gekozen, motiveer waarom je dit belangrijk vindt voor je leerlingen/cliënten?
- Waarom niet bestaand ontwikkelingsmateriaal/ remedieringsmateriaal?
- Zeg waarom je dit spel inzet = doel
- Niet de spelregels vertellen!!!
- De anderen reageren als volwassenen, ze bekijken op basis van het doel en zonder de spelregels heel goed het spel
- Zien we het doel of halen we het eruit?
- Transfer = voelen we het doel?
Dag 2
- Bespreken van de gelezen theorie
- Presentatie van de eigen werksituatie en spel
- Inventarisatie video’s en de presentatie van de videobanden aan de hand van de SOS
- Analyseren van spelmateriaal. Welke cognitieve functie(s) en/of sociaal emotionele functies kan ik m.b.v. een bepaald spel het beste trainen?
- Welke parameters cq evaluatieparameters hanteren we om de spel en cognitieve ontwikkeling bij te houden?
- Spelen en analyseren van een aantal spelen/games
- Bespreken van het Observatie Spel Kwaliteit (OSK)
- Bekijken van een aantal video a.h.v. de OSK
- Verschillende interventies en begeleidingsvormen bij spel
Huiswerk:
- Video van 1 kind/puber waarbij je zelf een actieve rol speelt
- Maak een spelanalyse m.b.v. de OSK
- Geef je conclusies na de analyse
- Ben je tevreden over je interventie?
- Wat zou je anders willen doen, je leerpunten of ontwikkelpunten?
Andere opdrachten
1. Analyseren van een aantal spel(en) m.b.v. de cognitieve functies
2. Praktisch oefenen met het geleerde
3. Neem een nieuw/ander spel mee waar je met je cliënt/kind werkt/speelt
4. Observeer hoe je kind/leerling reageert als je met een spel aankomt of als je tegen hem zegt, “We gaan samen spelen”
5. Neem kopieën mee van interessante artikelen over spel(en)
6. Neem een aantal observatie methodes m.b.t. spel mee
7. Neem je DVD/videoband met SOS ook mee
Op de laatste dag worden in 4 hoeken van het lokaal een video neergezet en je gaat in groepjes de video´s bekijken dit mogen zowel de SOS als de OSK observaties zijn.
Dag 3
- Inventariseren van de video’s
- Bespreken van de gelezen theorie
- Presentaties van de videobanden aan de hand van de OSK
- De speelwerelden en spelvormen van Vermeer, Vedder en Parten
- Introductie van de MISC mediatiestijlen t.b.v. kwaliteitsvolle interactie
- Welke kwaliteit van mediatie wordt wanneer waar ingezet?
- Presentatie van de geanalyseerde spelen m.b.v. de cognitieve kaart
- Bekijken van andere observaties methodieken m.b.t. spel en cognitieve ontwikkeling
- Bespreken van een aantal tips voor het spelen met kinderen/pubers met een beperking
- Bespreken van een aantal tips voor het aanschaffen van speelgoed en spelen
- Afronding en evaluatie van de training