Symposium 2023: inclusief ≠ 1-op-1

Sichting StiBCO organiseerde op zaterdag 15 april 2023 een symposium voor ouders/verzorgers en professionals uit het onderwijs, de zorg en arbeids- en sociale zekerheidssector.

Inclusief ≠ 1-op-1

Wat is het thema van het symposium?

Het centrale thema van het symposium is inclusie in relatie tot leer- en ontwikkelpotentieel. Tijdens het symposium pogen we met een diversiteit aan lezingen een bijdrage te leveren aan het nadenken over de door velen gewenste inclusieve samenleving, de wijze waarop dit gerealiseerd zou kunnen worden en op welke manier de ervaren spanningsvelden bij de realisatie ervan het hoofd kan worden geboden.
De rode draad van het symposium is het pleidooi voor een paradigmaverschuiving van het medisch gebrek denken naar het denken in termen van inclusie en participatie op basis van een sociaal (onderwijs)model. Binnen het sociaal model zijn gezamenlijkheid en wederkerigheid kernwoorden. We vormen met en door elkaar onze samenleving, waaraan eenieder van ons op basis van zijn/haar kwaliteiten en mogelijkheden zijn/haar bijdrage mag en moet leveren. Onze kwaliteiten, talenten, mogelijkheden en beperkingen vormen ons leer- en ontwikkelpotentieel. Het is van belang kinderen en jongeren deze boodschap van jongs af aan mee te geven en te laten ervaren. Leren en ontwikkelen doen we samen. Dit betekent o.a. dat er in een inclusieve samenleving gezocht wordt naar een evenwicht tussen de behoefte, mogelijkheden en het welbevinden van het individu en de groep.

Stichting StiBCO i.r.t. het thema van het symposium

Stichting StiBCO streeft al meer dan 34 jaar voor inclusie, o.a. in het onderwijs en de (jeugd)zorg. Haar missie is om bij te dragen aan een samenleving waarin elk mens zich gezien en gehoord voelt ongeacht zijn/haar problematiek en/of beperking. StiBCO ontwikkelt haar ideeën ten aanzien van de realisatie van o.a. inclusief onderwijs niet zozeer op grond van de in het Nederlandse onderwijs gangbare (ortho)pedagogische en didactische uitgangspunten, maar doet dit bewust vanuit ander wetenschappelijke kaders, waaronder de (positieve) ontwikkelingspsychologie.
Ook wordt gebruik gemaakt van inzichten uit verschillende domeinen, zoals het onderwijs, de (geestelijke gezondheids)zorg- en de welzijnssector. StiBCO doet dit niet vanuit het idee dat deze inzichten per se beter zouden zijn, maar vanuit het idee dat ze vernieuwingen kunnen bewerkstelligen doordat ze ons blikveld kunnen verruimen, ervaren spanningsvelden in de huidige context kunnen doorbreken, en het risico op ‘oude wijn in nieuwe zakken’ kunnen doen afnemen.

Hoe ziet het symposium eruit?

Het symposium bestaat uit diverse plenaire lezingen, waarin vanuit meerdere (professionele) perspectieven en achtergronden gepleit wordt voor een inclusieve samenleving en inclusief onderwijs. Tijdens de lezingen wordt in het bijzonder ingezoomd op wat de opvatting met betrekking tot inclusie uitgaande van een sociaal (onderwijs) model betekent voor de wijze waarop we de ontwikkeling en begeleiding van jeugdigen vorm en inhoud geven.

Voor wie is het symposium bedoeld?

Het symposium is bedoeld voor iedereen die in de privé- of professionele sfeer iemand begeleidt bij zijn ontwikkelings- en leerproces en hierbij de kwaliteiten en mogelijkheden van dit individu centraal stelt. U kunt denken aan: opvoeders, (pleeg)ouders/verzorgers, leerkrachten in het reguliere en speciaal onderwijs, medewerkers van samenwerkingsverbanden, begeleiders en leermeesters in de sociale werkvoorzieningen, logopedisten, fysiotherapeuten, verpleegkundigen, psychologen, (school)maatschappelijk werkers, jeugdhulpmedewerkers, orthopedagogen, onderwijsinspecteurs, jobcoaches, begeleiders van mensen met een verstandelijke en/of lichamelijke handicap, CJG-, JGT- en sociaal teammedewerkers andere betrokken mensen.
Dus eigenlijk eenieder die met ons wil gaan voor inclusie, zonder restrictie!

Programma symposium: Inclusie ≠ 1-op-1

09.30–10.00
10.00–10.05
Koffie/thee en binnenkomst
Opening door drs. Henk Dijk, voorzitter stichting StiBCO
10.05–11.10Lezing:
De gemiddelde leerling bestaat niet, een ode aan complexiteit en ongemakkelijkheid.
Sofie Sergeant, Hogeschool Utrecht, Hoofddocent Burgerschap Inclusie
11.10–11.30Koffie- en theepauze
11.30–12.00Praktijkvoorbeeld:
De Korenaar, een gewone school waar inclusief onderwijs de standaard is.
Berdi de Jonge, directeur BAO De Korenaar, Eindhoven
12.00–12.30Lezing:
Je leerpotentieel is van jezelf.
Ingrid Claassen, ministerie VWS
12.30–13.15Lunchpauze
13.15–14.45Lezing:
Elk mens is uniek in zijn eigen ontwikkeling, maar niemand kan het alleen.
Emiel van Doorn en Floor van Loo, Stichting StiBCO
14.45–15.00Afsluiting

Lezingen en praktijkvoorbeelden

De gemiddelde leerling bestaat niet, een ode aan complexiteit en ongemakkelijkheid
Sofie Sergeant, Hogeschool Utrecht, Hoofddocent Burgerschap & Inclusie
 
Sofie Sergeant neemt je mee in het waarom van inclusief onderwijs. Het verhaal begint met enkele concepten – kruispuntdenken, diversiteit en inclusie – die meteen gelinkt worden aan de weerbarstige praktijk.
Sofie nodigt uit om complexe realiteiten niet te vereenvoudigen maar om met elkaar de complexiteit te omarmen.
En om de ongemakkelijkheid die we allemaal ervaren als we geconfronteerd worden met andersheid en met het onbekende en onzekere niet uit de weg te gaan. Dit verhaal kan je denken over normaliteit mogelijks ernstig beïnvloeden. Zeg niet dat we je niet gewaarschuwd hebben.

Je leerpotentieel is van jezelf
Ingrid Claassen, ministerie VWS

In een inclusieve samenleving kan iedereen zichzelf zijn. En is iedere manier van leren, denken of leven even waardevol. Daar zijn we nog niet in ons land. Zo worden kinderen die niet ‘volgens het boekje’ opgroeien en leren, vaak als een probleem gezien. Leerpotentieel onderzoek is een goede manier om inzicht te krijgen in hun manier van denken en leren. Vanuit inclusie gezien is dat inzicht primair belangrijk voor de autonomie, het welzijn en de ontwikkeling van die kinderen zelf. Die eigenheid waarborgen is niet vanzelfsprekend in onze prestatiegerichte samenleving, waar iedere beperking tegenwoordig als het ware gecompenseerd moet worden door een talent. Deze lezing laat zien waar deze cultuur vandaan komt en is een oproep: gebruik leerpotentieel onderzoek om iemands eigen ontplooiing te ondersteunen, niet om talenten op te sporen die vooral van nut zijn voor de samenleving.

Praktijkvoorbeeld: De Korenaar, een gewone school waar inclusief onderwijs de standaard is
Berdi de Jonge, directeur basisschool De Korenaar, Eindhoven

Basisschool de Korenaar is sinds 2013 een school voor Inclusief Onderwijs in Eindhoven. Het concept Mediërend leren is een belangrijke pijler op de Korenaar. Er is een gezamenlijk vastgestelde visie geformuleerd waarin inclusie centraal staat. Door deze gezamenlijk gedragen visie kijken wij met hetzelfde mensbeeld naar kinderen en spreken wij dezelfde taal. Voor de Korenaar geldt: het recht op thuisnabij onderwijs voor ieder kind: ‘Alle kinderen uit de wijk zijn welkom’. Dat is kort en krachtig de definitie die we hanteren als wij het over inclusief onderwijs hebben. De Korenaar is ‘een kleine maatschappij in de wijk’ waarin een mooie afspiegeling van de Nederlandse samenleving is terug te zien. Een belangrijk uitgangspunt van De Korenaar is: leren gaat om veel meer dan alleen de cognitieve ontwikkeling. ‘Ieder kind heeft weer andere kwaliteiten en ontwikkelkansen. Wij willen passend onderwijs geven aan álle kinderen en ze
vaardigheden leren die ze nodig hebben om een waardevol mens in de samenleving te zijn én te worden. De Korenaar, een voorbeeld uit de praktijk, u hoort tijdens dit praktijkvoorbeeld hoe de Korenaar inclusief onderwijs realiseert en waar wij in de praktijk mee te maken hebben.

Lezing: Elk mens is uniek in zijn eigen ontwikkeling, maar niemand kan het alleen
Emiel van Doorn en Floor van Loo, Stichting StiBCO

In deze lezing laten we u ervaren hoe we vanuit een sociaal (onderwijs) model met elkaar kunnen gaan staan voor de mogelijkheden van kinderen en jongeren, zonder hun beperkingen te ontkennen. We stellen daarbij dat zelfstandigheid niet hoeft te betekenen dat je iets alleen kan, maar dat het juist ook inhoudt dat je met elkaar iets kan. Samenleven doe je niet alleen, maar doen we met elkaar. Hetzelfde geldt voor leren en ontwikkelen. Ons leer- en ontwikkelpotentieel, of te wel onze groeiwens, komt het best tot bloei in interactie met onze omgeving. De kracht van een inclusieve samenleving is dat we samen (ontwikkel)uitdagingen aan durven gaan, daarbij gebruik makend van ieders kwaliteiten en mogelijkheden, zonder elkaars beperkingen te ontkennen. Het voordeel van samenwerken is dat we in interactie met de ander onze eigen mogelijkheden verder kunnen ontwikkelen en onze beperkingen kunnen compenseren met de kwaliteiten van elkaar. We laten u dit tijdens de lezing op meerdere (praktische) manieren voelen en ervaren.

Wetenschappelijke verantwoording

StiBCO houdt zich sinds 1988 bezig met Mediërend Leren, inclusie en leerpotentieelonderzoek/dynamische diagnostiek. Haar gedachtegoed is ontwikkeld op basis van verscheidene invalshoeken binnen de (positieve)
ontwikkelingspsychologie. Aan de basis van Mediërend Leren staan:

  • Het Internationale Verdrag inzake de Rechten van het Kind en de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens.
  • Lev Vygotsky met zijn concept over de Zone van de Naaste Ontwikkeling;
  • Prof. Greenspan met zijn sociale, emotionele en affectieve ontwikkelingstheorie;
  • Prof. Klein met haar liefdevolle interactie met kinderen (mediatie) en haar MISC-concept;
  • Prof. Tzuriel met zijn dynamische testen gericht op het ontdekken en activeren van de leermogelijkheden;
  • Prof. Feuerstein met zijn theorie over de structurele cognitieve veranderbaarheid van het brein en zijn theorie over culturele deprivatie.